Pałac Goldstandów w Zaborowie to wyjątkowa rezydencja wybudowana w latach 1901-1903. Powstała dla warszawskiego finansisty Leona Feliksa Goldstanda i jego żony Zofii. Budynek został zaprojektowany przez architektów Franciszka Lilpopa i Karola Jankowskiego, łącząc style barokowy i klasycystyczny. Obecnie należy do spadkobierców przedwojennych właścicieli i jest cennym przykładem architektury rezydencjalnej z przełomu XIX i XX wieku.
Najważniejsze informacje:- Wzniesiony na miejscu dawnego dworu rodziny Izbińskich
- Posiada charakterystyczny układ: reprezentacyjny parter i prywatne piętro
- W czasie II wojny światowej zajęty przez wojska niemieckie
- Po wojnie służył jako siedziba PGR, później Dom Pracy Twórczej SDP
- W 1962 roku wpisany do rejestru zabytków
- Otoczony jest parkiem krajobrazowym z zachowanymi budynkami folwarcznymi
- Wykorzystywany jako plan filmowy znanych polskich produkcji
- Stanowi przykład ambicji zamożnej burżuazji miejskiej z początku XX wieku
Początki pałacu Goldstandów
Pałac Goldstandów w Zaborowie powstał w latach 1901-1903 na zlecenie warszawskiego finansisty. Jego budowa była inicjatywą Leona Feliksa Goldstanda i jego małżonki Zofii Karnkowskiej herbu Junosza. Rezydencja została wzniesiona na miejscu wcześniejszego dworu rodziny Izbińskich.
Projekt pałacu Goldstandów powierzono znanym architektom - Franciszkowi Lilpopowi i Karolowi Jankowskiemu. Ich wizja połączyła elementy różnych stylów architektonicznych. Ta rezydencja burżuazji warszawskiej miała dorównywać przepychem arystokratycznym siedzibom.
- Leon Goldstand był jednym z najbogatszych warszawskich finansistów początku XX wieku
- Rodzina Goldstandów należała do elity finansowej Warszawy
- Zofia Karnkowska pochodziła ze szlacheckiego rodu herbu Junosza
- Spadkobierczynią fortuny została córka Janina Górska
Architektura rezydencji
Pałac z przełomu XIX i XX wieku prezentuje styl eklektyczny o wyjątkowej kompozycji. Harmonijnie łączy elementy barokowe z klasycystycznymi detalami.
Budowla została wzniesiona na planie prostokąta z charakterystycznym dachem mansardowym. Elewację zdobią wysokie okna francuskie prowadzące na taras ogrodowy.
Architektura eklektyczna w Polsce znalazła w tej rezydencji doskonałe odzwierciedlenie. Monumentalna bryła pałacu dominuje nad otaczającym krajobrazem.
| Elementy barokowe | Elementy klasycystyczne |
| Mansardowy dach | Symetryczna kompozycja |
| Bogata dekoracja | Regularne podziały elewacji |
| Dynamiczna forma | Prostokątny plan budynku |
Wnętrza i układ pomieszczeń
Parter pałacu Goldstandów w Zaborowie pełnił funkcje reprezentacyjne. Znajdowały się tu eleganckie salony i jadalnia. Przestronne pomieszczenia łączyły się ze sobą w sposób typowy dla rezydencji arystokratycznych.
Piętro rezydencji było strefą prywatną rodziny Goldstandów. Mieściły się tu sypialnie, buduary i pokoje dzienne. Na tej kondygnacji urządzono również prywatną bibliotekę.
Wystrój wnętrz łączył elementy historyczne z nowoczesnymi rozwiązaniami początku XX wieku. Zachowały się oryginalne sztukaterie i część wyposażenia.
Czytaj więcej: Zamek Kwidzyń: Najciekawsze atrakcje turystyczne w Kwidzyniu
Otoczenie pałacu
Posiadłość rodziny Goldstandów otacza rozległy park krajobrazowy z cennymi okazami starodrzewu. Znajduje się tu malowniczy staw i system alejek spacerowych.
Na terenie posiadłości zachował się kompleks zabudowań folwarcznych z początku XX wieku. Budynki gospodarcze stanowią cenny przykład architektury folwarcznej tego okresu.
Okres II wojny światowej
W 1939 roku, po śmierci Leona Goldstanda, pałac w Zaborowie stał się schronieniem dla jego córki Janiny Górskiej. Niedługo później musiała ona opuścić rodzinną posiadłość i wyjechać do Anglii.
Podczas okupacji niemieckiej obiekt został zarekwirowany przez wojska niemieckie. W tym czasie zniszczono część oryginalnego wyposażenia pałacu.
Zabytkowy pałac mazowiecki przetrwał działania wojenne bez poważniejszych zniszczeń strukturalnych. Większość architektury zewnętrznej pozostała nienaruszona.
Powojenne dzieje rezydencji
Po 1945 roku pałac Goldstandów w Zaborowie przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. Reprezentacyjne sale pałacowe zamieniono na biura administracyjne. Dawny splendor rezydencji ustąpił miejsca codziennej pracy urzędników PGR.
W pomieszczeniach pałacowych urządzono także mieszkania dla pracowników gospodarstwa. Brak odpowiedniej konserwacji doprowadził do degradacji wielu zabytkowych elementów. Po latach zaniedbań konieczny był gruntowny remont.
W 1968 roku obiekt przekazano Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich. Dom Pracy Twórczej stał się miejscem spotkań ludzi kultury i sztuki.
Współczesne znaczenie kulturowe
Pałac Goldstandów regularnie gości ekipy filmowe i telewizyjne. Jego wnętrza stanowią doskonałą scenografię dla historycznych produkcji. Zabytkowe pomieszczenia często pojawiają się w polskich serialach i filmach.
Rezydencja stała się również miejscem wydarzeń kulturalnych i artystycznych. Organizowane są tu koncerty i wystawy. Pałac przyciąga miłośników architektury i historii.
- "Kariera Nikodema Dyzmy" - sceny w rezydencji arystokratycznej
- "Lalka" - ekranizacja powieści Bolesława Prusa
- "Pan Tadeusz" - sceny we dworze szlacheckim
- "Ziemia obiecana" - ujęcia w rezydencji przemysłowca
- "Nad Niemnem" - sceny w dworku ziemiańskim
Stan obecny i przyszłość
Obecnie pałac Goldstandów w Zaborowie znajduje się w rękach spadkobierców przedwojennych właścicieli. Prowadzone są prace mające na celu przywrócenie dawnej świetności rezydencji.
Zabytkowe pałace mazowieckie rzadko zachowują się w tak dobrym stanie. Obiekt wymaga jednak dalszych prac konserwatorskich.
W 1962 roku rezydencję wpisano do rejestru zabytków. Ten status prawny gwarantuje ochronę konserwatorską. Pałac warszawskich przemysłowców stanowi bezcenny przykład architektury rezydencjonalnej z przełomu XIX i XX wieku.
Historyczna rezydencja Goldstandów - świadek przemian społecznych i kulturowych
Pałac Goldstandów w Zaborowie to wyjątkowy przykład, jak rezydencje burżuazji warszawskiej łączyły przepych arystokratyczny z nowoczesnością początku XX wieku. Przez ponad 120 lat obiekt pełnił różnorodne funkcje - od eleganckiej siedziby rodzinnej, przez kwaterę wojskową, siedzibę PGR, aż po centrum kultury.
Ta zabytkowa perła architektury mazowieckiej szczęśliwie przetrwała zawieruchę wojenną i trudny okres PRL-u. Dziś, pod opieką spadkobierców pierwotnych właścicieli, odzyskuje dawny blask, jednocześnie służąc kulturze jako popularna lokacja filmowa.
Historia pałacu w Zaborowie doskonale odzwierciedla przemiany społeczne i własnościowe XX wieku, pozostając jednocześnie cennym przykładem architektury eklektycznej w Polsce. Jego losy pokazują, jak ważna jest ochrona dziedzictwa kulturowego dla zachowania ciągłości historycznej.
